D.O.F.T.

            Sanatın her alanında olduğu gibi çizgi romanda da çizerler eserlerini belirli tarzlarda üretirler. Çizgi romancılıkta stil ayrımı; sayfa boyutu ve sayısı, kare düzeni (panelleme), çizim ve renklendirme tarzı vb. kriterlerle yapılır. Çizgi roman sanatında dört büyük ekol vardır. Bunlar:  Amerikan ekolü olan “comic”, Japon ekolü olan “manga”, İtalyan ekolü olan “fumetti” ve Fransa –Belçika ekolü olan BD (Bande Desinée) ya da frankofondur.

Başlamadan kısa bir not: Dünyanın geri kalanın aksine ülkemizde bu ekolleri çıktıkları ülkelere göre ayırıyoruz ( Japon ekolü mangadır gibi) ama bu ayrım kesinlikle “Sadece Japonlar manga çizebilir” gibi algılanmamalıdır. Dünyanın herhangi bir yerinden bir çizer eserini istediği ekole göre üretebilir.

1. Amerikan Ekolü – Comic

Günümüzde ülkemizde en çok rağbet gören ekol olan Amerikan ekolü çizgi romanlarda siyah beyaz çizimlere çok nadiren rastlanır. Hemen hemen hepsi renkli olan bu çizgi romanların boyutları standart 17 x 26 cm’dir. Panelleme olarak değişkenlik gösterse de artık hayatımızın her alanına giren hızlı tüketim ve Hollywoodlaşma akımlarının etkisiyle günümüzde bir sayfada dört ya da beş panel olacak şekilde tasarlanır (şekil 1). Kritik olayların epikliğini arttırmak içinse tüm sayfayı kaplayan tek panel ya da yine tüm sayfayı kaplayan iç içe geçmiş karışık paneller kullanılır (şekil 2). Bu iç içe geçmiş paneller olay örgüsünü takip etmeyi zorlaştırdığı için geniş kitlelere hitap eden firmalar tarafından çok tercih edilmez. Oysaki şu an bağımsız çizgi romanlarda sıklıkla gördüğümüz bu paneller 90’lı yılların vazgeçilmeziydi. Pek çok büyük Amerikan, Kanadalı ve İngiliz yayınevi “comic” ekolünü kullanır. Dark Horse Comics, DC, Image Comics, Marvel Comics yayınevlerini örnek verebiliriz.

2. İtalyan Ekolü – Fumetti

İtalyanlar henüz çizgi roman kültürleri oturmamışken konuşma balonları kullanmıyorlardı. Anlatılacak olayları resimlerin altına not düşer gibi yazıyorlardı. Bunları anlatıyorum çünkü “fumetti” İtalyanların bu konuşma balonlarına verdikleri isim. İtalyanlar konuşma balonlu çizgi romanlara geçtikleri zaman çizgi romanların konuşma balonu bulundurduğunu, yeni tarz olduğunu belirtmek için kapaklara “fumetti” yazmaya başladılar. İtalyan çizgi roman kültürü iyice oturduğunda ise İtalyan tarzı çizgi romanların genel adı oldu “fumetti”.

Arada çıkan özel sayılar dışında siyah beyaz olan fumettiler standart 16 x 21 cm. boyutlarındadır. 96 – 128 sayfa arası değişen ciltler kendi içinde tamamlanmış hikayeleri anlatırlar. Nadiren bir sonraki ciltte hikaye devam eder. Her sayfada 3 – 6 panel bulunur. Paneller tekli ya da ikili üç satır halinde çizilir. Ülkemizde eski popülerliğini kaybetmiş olsa da dünyada hala sözü geçen bir ekoldür. Anne babalarımızın çok iyi bileceği Tex, Zagor, Martin Mystere, Diabolik, Mister No, Dylan Dog gibi çizgi romanları örnek verebiliriz.

3. Fransa – Belçika Ekolü – Frankofon ya da Bande Desinée

Dergi boyutlarında basılan frankofonların standart ebatları yoktur. Boyutları büyük olduğu için bir sayfada daha çok panel barındırırlar. Sayıları 9 – 12 arası değişen paneller üçlü ya da dörtlü üç satır halinde çizilir. Genellikle renklidir. Asterix, Ten Ten, Red Kit, Şirinler, Marsupilami ekolün önemli örneklerindendir.

4. Japon Ekolü – Manga

Son ekolümüz olan mangalar siyah beyaz çizilirler.  Cep boyutlarında (11 x 17 cm) çizilir. Belirli bir panel sayısı ya da düzeni yoktur. Bazen az sayıda panel kullanılırken bazen iç içe geçmiş çok fazla sayıda panel kullanılır.